Gęś domowa (Anser domesticus) to udomowiona gęś, którą ludzie hodują dla jej mięsa, jaj, puchu, ale też jako zwierzę towarzyszące, swojego pupila. Wywodzi się ona z gęgawy (Anser anser domesticus) i gęsi łabędzionosej (Anser cygnoides domesticus).
Pochodzenie
W Europie, Afryce Północnej i Azji Zachodniej gęsi domowe pochodzą od gęgawy. W Azji Wschodniej natomiast wywodzą się od gęsi łabędzionosej. Oba gatunki były szeroko rozprzestrzenione, a współczesne stada mogą zawierać zarówno czyste gatunki, jak i mieszanki tych rodzajów. Gęsi łabędzionose wyróżniają się guzkiem u nasady dzioba, choć mieszańce mogą ich nie mieć.
Cechy
Gęsi domowe zostały wyhodowane w taki sposób, by osiągały większe rozmiary. Niektóre rasy mogą ważyć do 10 kg, podczas gdy dzikie gęsi ważą maksymalnie około 4 kg. Gęsi hodowlane mają większą ilość tłuszczu w tylnej części ciała, a to z kolei zmienia ich sylwetkę i powoduje, że chodzą bardziej pionowo. Mimo takiego ciężaru ciała większość ras potrafi latać.
Samice gęsi domowych mogą znieść do 500 jaj rocznie, w porównaniu do 5-12 jaj dzikich gęsi. Samce gęsi domowej są zazwyczaj większe i mają dłuższe szyje. Chronią swoje partnerki i potomstwo. Samce ustawiają się między zagrożeniem a swoją rodziną.
Upierzenie gęsi domowych jest zmienne. Niektóre rasy mają białe pióra, które były cenione już w czasach rzymskich. Inne rasy zachowują naturalne kolory, podobne do upierzenia swoich dzikich krewnych.
Gęsie jaja są większe niż kurze, ważą około 120-170 gramów. Można ich używać w kuchni, choć zawierają więcej żółtka, co sprawia, że mają gęstszą konsystencję. W smaku przypominają jaja kurze, ale są nieco bardziej wyraziste.
Ponieważ gęsi domowe pochodzą od gęgawy, mogą krzyżować się one z dzikimi gęsiami, a krzyżówki te dają potomstwo o różnym upierzeniu.
Gęsi domowe są bardzo głośne i agresywne, co sprawia, że mogą także sprawdzić się przy pilnowaniu gospodarstw i nie tylko. W latach 50. w Wietnamie używano ich do pilnowania samolotów, ponieważ reagowały hałasem na intruzów.
Podczas pandemii COVID-19 w Chinach użyto 500 gęsi do patrolowania granicy z Wietnamem. Gęsi domowe wspomagały psy, drony i ludzi w pilnowaniu terenu.
Zastosowanie w kuchni
Gęsi są ważnym składnikiem wielu kuchni. Wykorzystuje się ich mięso, wątrobę, tłuszcz, jaja, a nawet skórę i krew.
Gęsi w mitach i literaturze
W mitach greckich Afrodyta była witana przez Charyty (Gracje), których rydwan ciągnęły gęsi właśnie.
Znana jest również opowieść o gęsi, która znosiła złote jajka, a morał tej historii jest przestrogą przed chciwością.
Według Tytusa Liwiusza, rzymskiego historyka pochodzącego z Padwy, gęsi na Kapitolu uratowały Rzym przed Galami, alarmując straż podczas nocnego ataku.
Przy okazji polecamy zapoznać się z artykułami:
- Aleksandretta obrożna
- Karliczka hawajska
- Chińskie piktogramy przedstawiają historię z Księgi Rodzaju
- Dlaczego starożytne kalendarze liczyły 360 dni?
- Czy budowniczy Stonehenge znali rok przestępny?
Źródło
1. https://en.wikipedia.org/wiki/Domestic_goose [dostęp: 21.10.2024].
© Źródło zdjęcia głównego: Wikimedia Commons. Autor: 3268zauber. Licencja: CC BY-SA 3.0.
