Frynosoma rogata (Phrynosoma cornutum) to gatunek jaszczurki należącej do rodziny frynosomowatych (Phrynosomatidae). Niegdyś zaliczano ją do podrodziny legwanów. Część naukowców nadal stosuje tę klasyfikację.
Zasięg naturalnego występowania gada rozciąga się na terytorium centralnych i południowych Stanów Zjednoczonych oraz północnego Meksyku. Liczebność populacji tych zwierząt od lat utrzymuje się na stabilnym, wysokim poziomie. Jednak w obrębie stanów Teksas i Oklahoma w ostatnich latach zanotowano znaczący spadek liczby osobników zaliczanych do tego gatunku. Dlatego też w stanie Teksas frynosomy rogate objęte są ścisłą ochroną gatunkową.
Samice na ogół składają 25 jaj. Młode osobniki wykluwają się z nich po upływie około 2 miesięcy.
Opis
Dla frynosom rogatych typowy jest dymorfizm płciowy. Przejawia się on w wyraźnych różnicach w rozmiarach ciała. Samce z reguły są mniejsze od samic. Dorastają one zwykle do około 9,4 cm długości. Osobniki płci żeńskiej osiągają natomiast 13 cm długości. Waga przeciętnego okazu waha się od 25 do 90 g.
Jaszczurka wyróżnia się charakterystycznymi rogami. Dwa największe z nich znajdują się na głowie. Pozostałe umieszczone są nad oczami oraz w pobliżu żuchwy. Wzdłuż linii grzbietu oraz po bokach ciała biegną natomiast charakterystyczne kolce. Od oczu do końca rogów rozciągają się ciemne linie.
Umaszczenie frynosom rogatych zależy od specyfiki środowiska, w którym żyją. Osobniki zasiedlające stepy zwykle są brązowe. Kolor żółto-brązowy zarezerwowany jest natomiast dla gadów zamieszkujących pustynne rejony. Odpowiednie ubarwienie ciała pozwala jaszczurkom znakomicie wtopić się w otoczenie. To zmniejsza prawdopodobieństwo stania się przez nie ofiarą naturalnych wrogów.
Zasięg występowania
Frynosoma rogata zamieszkuje rozległe tereny Ameryki Północnej. Jej obecność notuje się głównie na południowych i środkowych terenach Stanów Zjednoczonych oraz w północnym Meksyku. Ich występowanie obserwuje się przede wszystkim w takich stanach USA jak Arizona, Kansas i Kolorado, a także Teksas i Oklahoma. Na ziemi meksykańskiej zasiedlają natomiast takie rejony, jak: Chihuahua, Durango, Zacatecas i San Luis Potosí, a także Coahuili. Zwierzę niekiedy spotyka się też na obszarach Nuevo León i Tamaulipas. Siedliska jaszczurek zlokalizowane są na wysokości nieprzekraczającej 1830 metrów nad poziomem morza.
Gatunek ten został również sztucznie wprowadzony w niektóre rejony Stanów Zjednoczonych. Dotyczy to m.in. Florydy, Georgii i Karoliny Południowej. Na terytoriach tych stanów żyją stabilne populacje gadów. Wchodzące w ich skład osobniki nie mają jednak skłonności do przemieszczania się i zasiedlania kolejnych regionów.
Zachowanie
Frynosomy rogate wyróżnia spokojne usposobienie. Na ogół nie wykazują one agresywnych zachowań względem otoczenia. Prowadzą dzienny tryb życia. Chętnie wygrzewają się na słońcu. Zwykle wylegują się wówczas na skałach lub piaszczystych terenach rozciągających się wzdłuż dróg i autostrad. Intensywne światło słoneczne jest im potrzebne do produkcji witaminy D. Na noc zakopują się natomiast w piasku. Za schronienie przed drapieżnikami służy im gęsta roślinność, w której zaszywają się bardzo szybko (pomimo tego, iz zwykle poruszają się wolno i ociężale). Do tego samego celu mogą też używać wykopanych przez siebie w błyskawicznym tempie nor. Wybudowane przez nie w ziemi otwory zwykle skierowane są w kierunku południowym lub południowo-zachodnim. To pozwala zwierzętom maksymalnie wykorzystać światło słoneczne docierające do kryjówek.
Ochronie zwierzęcia przed połknięciem przez drapieżnika służy mechanizm obronny polegający na wypinaniu kolców pokrywających całe ciało gada. W razie potrzeby zwierzę potrafi też wystrzelić z oczu lub otworu gębowego strumień krwi na odległość około 150 cm. W ten sposób skutecznie odstraszają one polujące na nie dzikie psy, kojoty oraz wilki. Strategia ta okazuje się jednak mniej skuteczna w przypadku, gdy napastnikiem jest drapieżny ptak. Utrata krwi powoduje też kilkuprocentowy spadek masy ciała niedoszłej ofiary. Dodatkowo prowadzi do tymczasowej ślepoty.
Dieta i spadek liczebności
Frynosomy rogate żywią się głównie mrówkami. Niekiedy wzbogacają też swoje menu o termity, chrząszcze i koniki polne. Do ich ulubionych przysmaków należą zwłaszcza jadowite owady. Potrafią one bowiem efektywnie neutralizować toksyczne substancje wydzielane przez zdobycz.
Spadek liczebności jadowitych mrówek będących głównym źródłem pokarmu frynosom stanowi jedną z głównych przyczyn zmniejszenia się liczby tych jaszczurek w Teksasie oraz Oklahomie. Do tego stanu rzeczy przyczynia się też utrata naturalnych siedlisk, a także drapieżnictwo ze strony psów i kotów. Wprowadzone jakiś czas temu przepisy ochronne obowiązujące na terenie Teksasu jedynie w niewielkim stopniu przyczyniły się do poprawy wspomnianej sytuacji.
Przy okazji polecamy zapoznać się z artykułami:
- Chwostka szafirowa
- Bernikla rdzawoszyja
- WYKŁADY WIDEO Z ZAKRESU ASTRONOMII
- Jezus Chrystus – postać historyczna czy mityczna?
- Tydzień i szabat – wynalazek babiloński czy żydowski?
Źródło
1. https://en.wikipedia.org/wiki/Texas_horned_lizard [dostęp: 30.12.2024]
© Źródło zdjęcia głównego: Wikimedia Commons. Autor: Ben Goodwyn. Licencja: CC BY 2.5.
