Butlonos zwyczajny – butlonos – delfin butelkonosy

Butlonos zwyczajny, butlonos, delfin butelkonosy,  delfin butlonosy,  afalina (Tursiops truncatus) to gatunek ssaka z rodziny delfinowatych (Delphinidae). Należy do najczęściej występujących i najszerzej rozprzestrzenionych gatunków delfinów. Butlonosy zamieszkują ciepłe i umiarkowane wody oceanów na całym świecie. Nie występuje jedynie w wodach polarnych.

Opis

Skóra delfinów zwyczajnych jest szara; po stronie grzbietowej ciemniejsza, a po brzusznej biała. Butlonosy żyjące w cieplejszych, przejrzystszych wodach są ciemniejsze, prawie czarne. Ssaki te mają krótki dziób, pojedynczy otwór nosowy i charakterystyczną zakrzywioną płetwę grzbietową. Ich długość ciała wynosi od 2 do 4 metrów. Waga waha się od 150 do 650 kilogramów. Samce zazwyczaj są większe i cięższe niż samice.

• Dziób: Delfiny butlonose mają charakterystyczny, wąski i wydłużony dziób utworzony przez dolną i górną szczękę. Nie posiadają nosa. Długość dzioba wynosi około 20 centymetrów i kończy się ostro. Afaliny nie są w stanie wykonywać bocznych ruchów dziobem, jak to ma miejsce przy żuciu – mogą go jedynie otwierać i zamykać. Czasem wykorzystują dziób do obrony, uderzając nim np. w brzuch rekina.
• Otwór nosowy: Otwór nosowy delfina zwyczajnego to pojedyncze nozdrze o średnicy 5 centymetrów, umieszczone na czubku głowy. Jest on zamykany i otwierany za pomocą mięśniowego fałdu. Razem z kilkoma mięśniowymi zwieraczami w tchawicy chroni płuca przed dostaniem się do nich wody.
• Opływowy kształt: Ciało delfina, przypominające torpedę, pozwala mu na zwinne poruszanie się w wodzie. Główna siła napędowa pochodzi z tylnej części ciała, która dzięki silnym mięśniom wprawia w ruch poziomą płetwę ogonową. Mocne uderzenia ogonem umożliwiają delfinowi nagłe wyskoki z wody i ustawianie się w pozycji pionowej.
• Skóra: Skóra delfina odgrywa kluczową rolę w jego zdolności do szybkiego przemieszczania się w wodzie. Zastanawiasz się, jak to działa? Przy wysokich prędkościach tworzą się wiry hamujące ruch zwierzęcia. Wtedy do akcji wkracza niezwykle elastyczna skóra, która dynamicznie dostosowuje się do warunków, zmniejszając opór. Gdy delfin porusza się wolno, jego skóra pozostaje gładka. Natomiast, gdy zwierzę szybko się przemieszcza, pojawiają się fałdy. Redukują one tarcie, ułatwiając tym samym ruch w wodzie.

Inteligencja

Mózg delfina butlonosego jest większy od ludzkiego, co od dawna fascynuje naukowców. Jego inteligencja stanowi przedmiot licznych badań, w których sprawdzane są takie zdolności jak naśladowanie, posługiwanie się sztucznym językiem, kategoryzowanie przedmiotów czy umiejętność rozpoznawania własnego odbicia. Delfin zwyczajny zdobył popularność dzięki występom w parkach rozrywki i programom telewizyjnym, takim jak „Flipper”. Jest również wykorzystywany do celów militarnych. Pomaga wykrywać miny morskie i lokalizować wrogich nurków w ramach programu Marine Mammal Program prowadzonego przez marynarkę wojenną USA. W niektórych regionach ssaki te współpracują z lokalnymi rybakami. Wspomagają ich w połowie ryb – kierują ławice w stronę sieci, a następnie zjadają te ryby, które zdołały uciec.

Ekologia i zachowanie

Delfin butlonosy to wyjątkowo towarzyski gatunek. Zwierzęta te żyje w grupach zwanych stadami. Stado liczy zazwyczaj około 15 osobników, choć jego wielkość może się zmieniać – od kilku delfinów aż do ponad 100, a w niektórych przypadkach nawet do 1000 osobników. Zachowania tych zwierząt w dużej mierze zależą od ich zasięgu geograficznego. Wyróżnia się różne typy grup; stada matek z młodymi, grupy młodych osobników oraz grupy dorosłych samców. Samce tworzą silne więzi, najczęściej w parach. Z kolei samice opiekują się potomstwem przez okres od 3 do 8 lat, a później żyją w większych grupach społecznych.

Odżywianie

Delfiny butlonose mają bardzo urozmaiconą dietę. Składa się ona głównie z węgorzy, kałamarnic, krewetek oraz różnych gatunków ryb. Co ciekawe, ssaki te nie przeżuwają pokarmu, lecz połykają go w całości. Często polują w grupach. Współpracują ze sobą, aby otoczyć ławice ryb. Zdarza się jednak, że działają także indywidualnie. Polując, korzystają z systemu echolokacji. Wykorzystują go do lokalizowania zdobyczy. Ich dieta może się znacząco różnić w zależności od regionu, w którym żyją. Na przykład u wybrzeży Stanów Zjednoczonych butlonosy najczęściej jedzą bassy pospolite. W okolicach RPA natomiast ich menu wzbogacają maasbankery afrykańskie i pagrusy.

Delfiny zwyczajne stosują różne strategie polowania. Dostosowują je do rodzaju pokarmu – mogą otaczać ryby, ogłuszać je echolokacją, a nawet zderzać się z koralowcami. Naukowcy przeprowadzili badania w Zatoce Kadyksu, z których wynika, że w diecie tych zwierząt dominują kongery i morszczuki. Co ciekawe mieszanka gatunków – makrele, sardynki i inne ryby – również stanowi istotną część ich pożywienia.

Dieta delfinów odgrywa kluczową rolę w ich zdrowiu i metabolizmie, głównie ze względu na różnorodność spożywanych gatunków ryb. W zależności od wieku i stanu fizjologicznego ssaki te mogą zjadać nawet do 20% swojej masy ciała każdego dnia. Samice w ciąży oraz karmiące potrzebują szczególnie dużo pokarmu. Sprawia to, że ich zapotrzebowanie jest największe wśród całej populacji.

Komunikacja

Delfiny zwyczajne komunikują się ze sobą za pomocą dźwięków, takich jak piski wydawane przez nozdrza i gwizdy z worków nosowych znajdujących się pod nimi. Oprócz tego używają mowy ciała, wyrażając się poprzez wyskoki z wody oraz uderzenia ogonem o jej powierzchnię. Ciekawostką jest fakt, że delfiny te potrafią zwracać się do siebie indywidualnie, naśladując charakterystyczny gwizd drugiego osobnika.

Podczas interakcji fizycznych, delfiny butlonose chwytają się nawzajem zębami. Prowadzi to do powstawania unikalnych nacięć i wyżłobień na ich płetwach grzbietowych. Te charakterystyczne znaki służą jako indywidualne identyfikatory, powszechnie wykorzystywane w badaniach na całym świecie.

Przy okazji polecamy zapoznać się z artykułami:

• Czy astronomowie znaleźli sfery Dysona?
• Kosmiczne śmieci – co to? Jak powstają? Czy mogą być niebezpieczne?
• Zorza polarna – czym jest, jak powstaje i gdzie możemy ją zaobserwować?

Źródło

1. https://en.wikipedia.org/wiki/Common_bottlenose_dolphin [dostęp: 15.10.2024].

© Źródło zdjęcia głównego: Wikimedia Commons. Autor: Andreas Ahrens. Licencja: CC BY 2.0.