Bekasik, czyli bekas mały (Lymnocryptes minimus) to niewielki, krępy ptak brodzący, będący najmniejszym przedstawicielem bekasów i jedynym gatunkiem należącym do rodzaju Lymnocryptes. Charakteryzuje się unikalną budową mostka, która wyraźnie odróżnia go od innych gatunków bekasów i słonek.
Etymologia
Nazwa zwyczajowa bekasika (Lymnocryptes minimus) może pochodzić od walijskiego słowa giach. Oznacza ono bekasa (wymawianego z twardym „g”). Współczesne słowniki wskazują jednak, że jej źródłem jest męskie imię Jack. Alfred Newton sugerował, że może to być, podobnie jak w przypadku słowa „Jackass,” wskazanie na płeć. Popularnie uważano bowiem, że bekasik jest samcem bekasa kszyka. Alternatywnie nazwa mogła nawiązywać do niewielkich rozmiarów ptaka, podobnie jak „jack” w grze w kule oznacza najmniejszą z kul, a w języku wędkarzy mniejsze szczupaki nazywane są „jackami”.
Nazwa rodzajowa Lymnocryptes wywodzi się z greki starożytnej. Limne oznacza „bagno”, a kruptos – „ukryty”. Z kolei nazwa gatunkowa minimus pochodzi z łaciny. Oznacza „najmniejszy”.
Opis
Dorosłe osobniki bekasika są mniejsze od bekasa kszyka i mają stosunkowo krótszy dziób. Ich długość ciała wynosi od 18 do 25 cm. Rozpiętość skrzydeł waha od 30 do 41 cm, a waga od 33 do 73 g. Grzbiet jest brunatny i cętkowany. Spód jasny. Osobniczym elementem upierzenia jest ciemny pasek przechodzący przez oko. Skrzydła są wąskie i spiczaste. W locie widoczne są żółte paski na grzbiecie. Charakterystyczne poruszanie się bekasika, przypominające kołysanie na sprężynach, ma niemal hipnotyczny charakter.
Wzór na głowie ptaka różni się od innych gatunków z rodzaju Gallinago, w tym bekasa kszyka. Bekas mały nie posiada środkowego paska na czubku głowy. Zamiast tego widoczne są dwa jasne boczne paski. Od brwi oddzielone są one ciemnym upierzeniem.
Zasięg występowania
Bekasik jest gatunkiem wędrownym, który poza sezonem lęgowym przebywa w Wielkiej Brytanii, na atlantyckim i śródziemnomorskim wybrzeżu Europy, a także w Afryce oraz w Indiach. Jest jednym z gatunków objętych Porozumieniem o Ochronie Wędrownych Ptaków Wodnych Afryki i Eurazji (AEWA). Gniazduje na terenach podmokłych, takich jak bagna, torfowiska, tundra oraz wilgotne łąki z krótką roślinnością, występujące w północnej Europie i Rosji.
Zachowanie
Na zimowiskach bekasik jest ptakiem niezwykle skrytym. Utrudnia to jego obserwację. Doskonałe maskowanie sprawia, że łatwo wtapia się w otoczenie. W związku z tym ornitolodzy opracowali specjalną technikę, aby go znaleźć. Przechadzają się przez podmokłe tereny tak długi, aż spłoszą ptaka, który w efekcie podrywa się do lotu. Bekasik bowiem najczęściej kuca i nie opuszcza kryjówki, dopóki intruz nie zbliży się na bardzo małą odległość. Wówczas cicho odlatuje na krótki dystans, po czym szybko wraca do roślinności, ponownie się ukrywając.
Żerowanie
Bekasiki żerują na miękkim podłożu, sondując dziobem ziemię w poszukiwaniu pokarmu. Ich dieta składa się głównie z owadów i dżdżownic, ale również z materiału roślinnego.
Rozmnażanie
Podczas toków samiec bekasika wykonuje widowiskowy lot godowy. Wydaje przy tym charakterystyczny dźwięk przypominający galopującego konia. W okresie zimowym ptak jest cichy. Gniazduje w dobrze ukrytym miejscu na ziemi. Samice składają od 3 do 4 jaj.
Biotop
Bekasik zamieszkuje bagna, podmokłe torfowiska, brzegi wód oraz wilgotne łąki w pasie tajgi i tundry. Te różnorodne siedliska zapewniają mu odpowiednie warunki do żerowania i gniazdowania.
Tryb życia
Bekasik to ptak skryty i trudny do obserwacji, choć niepłochliwy. Polegając na swoim maskującym ubarwieniu, pozwala zbliżyć się na niewielką odległość. Pozostaje jednak czujny i ostrożny. Najczęściej można go zaobserwować, gdy nagle zrywa się spod nóg obserwatora. Prowadzi samotniczy tryb życia. Żerując, charakterystycznie podryguje tułowiem. Dodaje mu to niepowtarzalnego uroku.
Gniazdo
Gniazdo bekasika znajduje się na ziemi, najczęściej wśród krzewów lub niskiej roślinności, w pobliżu wody. Jest starannie wyścielone liśćmi i trawą. Zapewnia to dobrą izolację i kamuflaż, chroniąc jaja przed drapieżnikami.
Jaja
Bekasik wyprowadza w ciągu roku jeden lub dwa lęgi. W okresie od maja do września samica składa zazwyczaj 4 jaja. Wyjątkowo może być ich tylko 3. Ten rytm lęgowy dostosowany jest do warunków środowiskowych. Zapewnia najlepsze szanse na wychowanie potomstwa.
Wysiadywanie
Samica wysiaduje jaja przez 21–24 dni. Młode karmione są głównie owadami. Stanowią one ich podstawowy pokarm w początkowym okresie życia. Po trzech tygodniach od wyklucia opuszczają gniazdo i rozpoczynają samodzielne życie.
Status
Bekasik jest klasyfikowany przez Międzynarodową Unię Ochrony Przyrody (IUCN) jako gatunek najmniejszej troski (LC, Least Concern) nieprzerwanie od 1988 roku. Według szacunków Wetlands International z 2015 roku światowa populacja tego gatunku przekracza milion osobników. Jej liczebność pozostaje stabilna.
W Polsce bekasik podlega ścisłej ochronie gatunkowej. Na Czerwonej liście ptaków Polski został uznany za gatunek wymarły regionalnie (w odniesieniu do populacji lęgowej). Występuje sporadycznie jako gatunek lęgowy lub bardzo nielicznie przelotny i zimujący. Jego skrytość oraz środowiska, w których przebywa, sprawiają, że jest często przeoczany.
Największym zagrożeniem dla bekasika jest osuszanie terenów podmokłych oraz ich zarastanie. W niektórych krajach Europy Zachodniej, takich jak Francja, ptak ten pozostaje gatunkiem łownym.
Przy okazji polecamy zapoznać się z artykułami:
- Brzegówka (zwyczajna) – jaskółka brzegówka
- Remiz zwyczajny
- Wirus RSV – wszystko co powinniśmy o nim wiedzieć
- Grzyby, które potrafią przejąć kontrolę nad życiem całego organizmu
- O tym, jak technologia z pomocą nauki wpływa na nasz świat
Źródło
1. https://en.wikipedia.org/wiki/Jack_snipe [dostęp: 06.01.2024]
© Źródło zdjęcia głównego: Wikimedia Commons. Autor: Hectonichus. Licencja: CC BY-SA 4.0.
