Żółw śródziemnomorski, inaczej też żółw mauretański, żółw iberyjski (Testudo graeca) to gatunek należący do rodziny żółwi lądowych (Testudinidae). Jest jednym z pięciu przedstawicieli żółwi śródziemnomorskich. To niezwykle długowieczne zwierzę – jego średnia długość życia przekracza 125 lat, a niektóre doniesienia sugerują, że może dożyć nawet 200 lat. Co ciekawe, posiada największy genom spośród wszystkich znanych gadów.
Występowanie
Żółw mauretański zamieszkuje różne rejony Afryki Północnej, południowej Europy oraz Azji Południowo-Zachodniej. Najczęściej spotykany jest na wybrzeżu Morza Czarnego w regionie Kaukazu (od Rosji po Gruzję i Abchazję), a także w Armenii, Iranie i Azerbejdżanie.
Cechy charakterystyczne żółwia iberyjskiego
Żółw mauretański charakteryzuje się dużymi, symetrycznymi plamami na głowie oraz dużymi łuskami na przednich nogach. Jego tarcza nadogonowa jest niepodzielona, a na tylnych udach znajdują się wyraźne ostrogi. Pancerz tego gatunku ma wydłużony, prostokątny kształt, a jego płyty grzbietowe są szerokie. Na pancerzu występują izolowane plamki zarówno na płytach grzbietowych, jak i żebrowych. Na spodzie ciała żółw śródziemnomorski ma pojedynczą, ciemną plamę. Charakterystyczną cechą jest także ruchomość tylnych płyt na spodzie pancerza. W przeciwieństwie do niektórych innych gatunków, żółw ten nie posiada ostrogi na końcu ogona.
Podgatunki
Ze względu na rozległy obszar występowania i zróżnicowanie środowisk, w których żyje, żółw iberyjski wykształcił wiele odmian. Na przestrzeni lat opisano ponad 20 podgatunków, z których 12 uznawanych jest za oficjalne. Wśród nich wyróżnia się m.in.:
- T. g. graeca – Afryka Północna, południowa Hiszpania
- T. g. soussensis – południowe Maroko
- T. g. ibera – Turcja
- T. g. armeniaca – Armenia
- T. g. terrestris – Izrael, Jordania, Liban
- T. g. zarudnyi – Azerbejdżan, Iran
- T. g. perses – Turcja, Iran, Irak
Podgatunki różnią się głównie rozmiarem, wagą oraz ubarwieniem – od ciemnego brązu po intensywną żółć. Niektóre z nich wyróżniają się jaskrawym ubarwieniem, ale są też bardzo wrażliwe na chłodny i deszczowy klimat. Natomiast populacje z północno-wschodniej Turcji są wyjątkowo odporne na trudne warunki, podobnie jak żółwie greckie.
Różnice między samcami a samicami
- Samce żółwia greckiego mają kilka cech odróżniających je od samic:
- Są mniejsze.
- Mają dłuższy ogon zwężający się ku końcowi.
- Otwór kloakalny znajduje się dalej od nasady ogona.
- Spód pancerza jest lekko wklęsły (u samic płaski).
- Tylna część pancerza u samców jest szersza niż dłuższa.
- Tylne płyty pancerza są często wygięte na zewnątrz.
Hibernacja
Żółw mauretański zapada w zimową hibernację, ale w cieplejszych regionach może budzić się już w lutym. Zdarza się, że pojedyncze osobniki stają się aktywne nawet zimą podczas cieplejszych dni.
Rozmnażanie
Okres godowy rozpoczyna się tuż po zakończeniu hibernacji. Samce wykazują intensywne zainteresowanie samicami, okrążając je, podgryzając ich kończyny i próbując dosiąść. Podczas kopulacji samiec wydaje charakterystyczne piszczące dźwięki i otwiera pysk, pokazując czerwony język.
Samice mogą składać jaja kilkukrotnie po jednym udanym zapłodnieniu. Kilka dni przed złożeniem jaj stają się bardziej aktywne, szukając odpowiedniego miejsca na gniazdo. Ich zachowanie może przypominać dominację – w tym czasie wydają dźwięki podobne do tych, które samce emitują w trakcie kopulacji.
Hodowla i zagrożenia
Żółwie śródziemnomorskie są często sprzedawane jako zwierzęta domowe, zwłaszcza w Maroku i Hiszpanii, mimo że handel nimi jest nielegalny. Ich masowe odławianie prowadzi do spadku liczebności populacji. Ponadto transport i przechowywanie w nieodpowiednich warunkach skutkują wysoką śmiertelnością.
Dieta
W warunkach domowych żółwie iberyjskie chętnie jedzą liście mniszka lekarskiego oraz inne rośliny zielone. Należy unikać podawania sałaty, ponieważ nie dostarcza ona wystarczającej ilości składników odżywczych.
Przy okazji polecamy zapoznać się z artykułami:
- Karetta
- Kląskawka zwyczajna
- Wyrzeźbione przez potop
- Biblijny wiek wszechświata – czy to możliwe?
- Życie na innych planetach
Źródło
1. https://en.wikipedia.org/wiki/Greek_tortoise [dostęp: 25.02.2025].
© Źródło zdjęcia głównego: Wikimedia Commons. Autor: Donkey shot. Licencja: CC BY-SA 3.0.
