Zaskroniec zwyczajny (Natrix natrix) to niejadowity wąż z rodziny połozowatych. Często występuje w całej Europie, zwłaszcza w pobliżu wody. Odżywia się głównie gadami.
Opis
Zaskroniec zwyczajny ma ciemnozielony lub brązowy kolor. Może mieć także szare lub czarne ciało – ciemniejsze barwy są częstsze w zimniejszych rejonach. Posiada żółty lub białawy kołnierz za głową. Spód ciała jest biały z czarnymi plamami.
Węże te mogą osiągać długość do 1 metra lub więcej.
Rozmieszczenie
Zaskrońce zwyczajne występują w całej Europie, od środkowej Skandynawii po południowe Włochy. Można je znaleźć także na Bliskim Wschodzie i w północno-zachodniej Afryce.
Odżywianie
Zaskrońce zwyczajne głównie polują na płazy. Szczególnie upodobały sobie ropuchy i żaby. Czasami jedzą też mrówki i larwy.
Węże trzymane w niewoli jedzą dżdżownice podawane na ręce opiekuna.
Aktywnie poszukują ofiary, najczęściej przy wodzie. Używają wzroku i zmysłu węchu, a także korzystają w tym celu z organu Jacobsona. Pożerają swoje ofiary żywe, nie duszą ich.
Nigdy nie jedzą martwej zdobyczy.
Siedlisko
Zaskrońce zwyczajne są dobrymi pływakami. Można je znaleźć w pobliżu słodkiej wody, choć niektóre nie potrzebują zbiorników wodnych przez cały sezon.
Preferują też otwarte lasy oraz tereny brzegowe, takie jak pola i brzegi lasów. Te miejsca dają im schronienie i umożliwiają wygrzewanie się. Lubią także brzegi stawów.
Zaskrońce zwyczajne, jak większość gadów, potrzebują ciepłych miejsc, aby przezimować, dlatego zwykle spędzają zimę pod ziemią, gdzie temperatura jest stabilna.
Rozmnażanie
Na wiosnę samce wychodzą jako pierwsze. Spędzają dużo czasu na wygrzewaniu się, aby podnieść temperaturę ciała, co może pomóc w produkcji plemników.
Samce kopulują z samicami w kwietniu. W czerwcu i lipcu składają od ośmiu do czterdziestu jaj, które można znaleźć leżące w grupach. Młode wylęgają się po około 10 tygodniach. Jaja potrzebują do wyklucia przynajmniej 21 °C, najlepiej 28 °C i wysokiej wilgotności. Młode węże mają około 18 centymetrów długości w momencie wyklucia i są od razu samodzielne.
Migracja
Po sezonie rozmnażania węże zaczynają polować. Mogą przemieszczać się na duże odległości, nawet kilkaset metrów dziennie. Ofiary są często większe od węża, przez co węże, które niedawno jadły, rzadko się poruszają. Zwykle zostają w jednym miejscu, wygrzewając się, aż do strawienia ofiary. W ciągu sezonu pojedyncze węże mogą potrzebować tylko dwóch lub trzech większych ofiar.
Zrzucanie skóry
Wylinka odbywa się przynajmniej raz w sezonie. W miarę jak stara skóra się zużywa, nowa powstaje pod nią. Dotyczy to także łuski oczu. Te ostatnie mogą stać się mleczno-niebieskie. Kolor ten pochodzi z oleistej wydzieliny znajdującej się pomiędzy starą a nową skórą. Podczas wylinki węże wydają się matowe i mają gorszy wzrok. W tym czasie nie polują ani się nie poruszają. Zwykle stają się bardziej agresywne. Zewnętrzna, stara skóra jest zrzucana w całości i wtedy dopiero węże wracają do normalnej aktywności.
Obrona
W celach obronnych mogą wydzielać z gruczołów odbytowych płyn o zapachu czosnku. Mogą też udawać martwe, wtedy stają się całkowicie zwiotczałe. W takim przypadku mogą wydzielać krew z otworu gębowego i nosa. Czasami prezentują agresywne zachowanie, sycząc i atakując bez otwierania pyska. Rzadko gryzą, ponieważ nie mają jadowitych zębów. Gdy zostają złapane, często zwracają zawartość żołądka.
Zaskrońce zwyczajne mają również rzadkie zachowanie obronne: podnoszą przód ciała i spłaszczają głowę oraz szyję, co przypomina kaptur kobry.
Ochrona i zagrożenia
Wiele drapieżników poluje na zaskrońce zwyczajne, są to m.in. kruki, bociany, sowy, lisy oraz koty domowe.
W Danii zaskrońce zwyczajne są chronione.
Mitologia
W mitologii bałtyckiej zaskroniec zwyczajny był uważany za zwierzę święte. Często trzymano go jako zwierzę domowe. Żył pod łóżkiem małżeństw lub w specjalnym miejscu przy ognisku. Podobno węże jadły jedzenie podawane im na dłoni.
Na Łotwie i Litwie istniały wierzenia, że zabicie zaskrońca zwyczajnego przyniesie nieszczęście. Wierzono, że ranny wąż zemści się na sprawcy.
Przy okazji polecamy zapoznać się z artykułami:
- Szerszeń europejski – szerszeń groźny – szerszeń
- Uchatek grzywiasty – uchatka grzywiasta – lew morski Stellera
- Czym są zmiany klimatyczne na Ziemi? Jaki jest w nich udział człowieka i jak możemy temu zaradzić?
- Megabrekcje – dowód na katastrofizm
- „Śmieciowy” DNA i „zdegenerowany” kod genetyczny
Źródło
1. https://en.wikipedia.org/wiki/Grass_snake [dostęp:14.10.2024].
© Źródło zdjęcia głównego: Wikimedia Commons. Autor: Andreas Eichler. Licencja: CC BY-SA 4.0.
