Dlaczego atakują nas komary?

Znamy je z uciążliwych dla nas, ludzi, gustów żywieniowych. Potrafią nas zlokalizować między innymi dzięki zdolności wykrywania dwutlenku węgla (CO₂) w naszym oddechu. Wydawałoby się więc, że komary zostały zaprojektowane do pasożytniczego trybu życia i w tym celu wyposażone w zdolność do namierzania posiłków z krwi. Ale jak to się ma do twierdzeń kreacjonistów, że wszystkie zwierzęta zostały pierwotnie stworzone do wegetariańskiego stylu życia? Ostatnie badania ujawniają coś więcej na ten temat.

Kwiaty i dwutlenek węgla

Ciekawe jest to, że nie tylko komary, ale również wiele innych owadów – takich, które nie żywią się krwią – posiada zdolność wyczuwania CO₂^1-3. Dlaczego? Nowe badania ujawniły, że odpowiedź znajduje się w  kwiatach^4-6.

Ćmy zawisaki tytoniowe (łac. Manduca sexta), które żywią się nektarem, preferują występujący w południowo-zachodnich Stanach Zjednoczonych kwiat Datura wrightii. Kwiat ten otwiera się o zmierzchu, a następnego dnia więdnie. Naukowcy odkryli, że po otwarciu kwiata uwalniana jest znaczna ilość CO₂ – więcej niż wystarczająca do wykrycia przez ćmę. Uwalniający się gaz przyciąga ćmy do bardzo słodkiego posiłku, a ćma zapyla kwiat. Wraz ze spadkiem produkcji nektaru wydzielanego gazu jest coraz mniej, co dla ćmy jest sygnałem, aby zająć się świeżymi kwiatami^4,7,8.

Laboratoryjne eksperymenty przeprowadzone z użyciem dwóch zastępczych kwiatów wykonanych z białego papieru bawełnianego, które emitowały różne poziomy CO₂, wykazały, że dziewięćdziesiąt pięć procent testowanych ciem wybrało kwiat o wyższym poziomie CO₂⁴.

Komary szukają ciepła

Komary namierzają nas również dzięki ciepłocie naszego ciała, z łatwością wyczuwając naszą podwyższoną energię cieplną na tle temperatury otoczenia. Jednak wiele owadów, które nie żywią się krwią, również potrafi wykrywać ciepło – w kwiatach. Okazuje się bowiem, że rośliny posiadają zdolność do znacznego podnoszenia temperatury kwiatów, aby zapylanie mogło przebiegać z większym sukcesem^5,6 – niektóre mogą podnieść temperaturę kwiatów nawet o 12°C powyżej temperatury otoczającego powietrza⁹. Na przykład kwiat Magnolii sprengeri wydziela wystarczającą ilość ciepła, aby przyciągnąć owady zapylające, zwiększa lotność zapachu i nagradza chrząszcze nocnym ciepłem.^5,9,10

Wracając do komarów…

Komary żywią się nektarem. Jest on podstawowym źródłem ich pożywienia. Lubią też gnijące owoce i spadź. Dzięki umiejętności wykrywania CO₂ i ciepła odnajdują roślinne źródła pożywienia, co zostało udowodnione w badaniach z 2019 roku. Naukowcy wykorzystali kwiaty wrotyczu pospolitego, zarówno w terenie, jak i w laboratorium, aby zbadać zachowania żerujących komarów. Okazało się, że o zmierzchu, gdy przychodzi pora posiłku komarów, stężenie CO₂ w otoczeniu kwiatu wrotyczu pospolitego znacznie wzrasta. Ustalono również, że komary faktycznie wykorzystywały CO₂ jako wskazówkę do odżywiania się nektarem¹¹.

Poza tym komary, poszukując pożywienia, kierują się również kolorami kwiatów^12,13 oraz specyficznymi substancjami chemicznymi, które są obecne zarówno na roślinie, jak i w nektarze¹⁴. Co ciekawe, ludzka skóra i oddech wydzielają 9 z 20 substancji chemicznych, które występują w kwiatach lubianych przez komary¹⁵.

A zatem zdolność owadów do wyczuwania CO₂, ciepła i różnych związków chemicznych nie są jedynie cechami pasożytów ssących krew. A skoro owady powszechnie przystosowane są do odżywiania się kwiatami, to najprawdopodobniej również komary w taki sposób zostały stworzone. W Księdze Rodzaju 1,29-30 czytamy, że na początku wszystkie stworzenia były wegetarianami, więc i komary wyposażone były w te same narzędzia, które posiadają dzisiaj, i nie musiały ich rozwijać po tym, jak Ziemia została przeklęta z powodu grzechu. Jedynie użycie tych narzędzi uległo zmianie.

Skąd taka zmiana?

Odpowiedzią może być wymarcie. Z wielu różnych powodów wyginęło mnóstwo gatunków roślin, a komary do składania jaj potrzebują innej diety niż większość owadów. Obecnie rośliny na Ziemi nie zapewniają komarom łatwego dostępu do wszystkich potrzebnych im do rozwoju składników odżywczych. Wymarłe (na przykład w wyniku potopu) rośliny mogły mieć kwiaty wytwarzające ciepło, CO₂, lotne zapachy i nektar zawierający wszystkie niezbędne dla komarów składniki odżywcze. Komary są elastyczne, jeśli chodzi o pokarm^16,17 – odkryły i nauczyły się, że potrzebne im składniki odżywcze znajdują się we krwi.

Ewolucyjni autorzy wspomnianego wyżej badania z 2019 roku doszli do podobnego wniosku, stwierdzając, że „hematofagia [odżywianie się krwią] komarów mogła wyniknąć z fitofagii [roślinożerność]”¹¹. Są zdania, że komary pierwotnie wyposażone były we wszystkie obecne umiejętności po to, aby żywić się wyłącznie kwiatami, a nie krwią, jednak w którymś momencie ewolucyjnej ścieżki zaczęły odżywiać się krwią¹⁸.

Wniosek

Następnym razem, gdy dopadnie cię komar, zrozum go, że jest głodny i stara się przetrwać dzięki narzędziom, w które został wyposażony – pierwotnie w nieszkodliwym celu – w momencie stworzenia.

Przypisy

1. Stange, G. 1996. Sensory and Behavioral Responses of Terrestrial Invertebrates to Biogenic Carbon Dioxide Gradients. In Advances in Bioclimatology, vol. 4. Stanhill, G., ed. Berlin: Springer, 223-253.
2. Stange, G. and S. Stowe. 1999. Carbon-dioxide sensing structures in terrestrial arthropods. Microscopy Research & Technique. 47 (6): 416-427.
3. van Breugel, F., A. Huda, and M. H. Dickinson. 2018. Distinct activity-gated pathways mediate attraction and aversion to CO2 in Drosophila. Nature. 564 (7736 ): 420-424.
4. Thom, C. et al. 2004. Floral CO2 Reveals Flower Profitability to Moths. Journal of Chemical Ecology. 30 (6): 1285-1288.
5. Wang, R. and Z. Zhang. 2015. Floral thermogenesis: An adaptive strategy of pollination biology in Magnoliaceae. Communicative & Integrative Biology. 8 (1): e992746.
6. Stankunas, E. Plants that generate heat. Technology.org. Posted on Technology.org July 24, 2014, data dostępu: lipiec 2021.
7. Guerenstein, P. G. et al. 2004. Floral CO2 emission may indicate food abundance to nectar-feeding moths. Naturwissenschaften. 91: 329-333.
8. Goyret, J., P. M. Markwell, and R. A. Raguso. 2008. Context- and scale-dependent effects of floral CO2 on nectar foraging by Manduca sexta. PNAS. 105 (12): 4565-4570.
9. Kikukatsu, I. et al. 2004. Temperature-triggered periodical thermogenic oscillations in skunk cabbage (Symplocarpus foetidus). Plant and Cell Physiology. 45 (3): 257-264.
10. Watling, J. R. et al. 2008. Mechanisms of thermoregulation in plants. Plant Signaling & Behavior. 3 (8): 595–597.
11. Peach, D. A. H. et al. 2019. Multimodal floral cues guide mosquitoes to tansy inflorescences. Scientific Reports. 9 (1): 3908.
12. Grimstad, P. R. and G. R. DeFoliart. 1974. Nectar Sources of Wisconsin Mosquitoes. Journal Medical Entomology. 11 (3): 331-341.
13. Andersson, H. and T. G. Jaenson. 1987. Nectar feeding by mosquitoes in Sweden, with special reference to Culex pipiens and Cx torrentium. Medical Veterinary Entomology. 1: 59-64.
14. Nyasembe, V. O. and B. Torto. 2014. Volatile phytochemicals as mosquito semiochemicals. Phytochemistry Letters. 8: 196-201.
15. Nikbakhtzadeh, M. R. et al. 2014. Olfactory Basis of Floral Preference of the Malaria Vector Anopheles gambiae (Diptera: Culicidae) Among Common African Plants. Journal of Vector Ecology. 39: 372-383.
16. Hagan, R. W. et al. 2018. Dehydration prompts increased activity and blood feeding by mosquitoes. Scientific Reports. 8: 6804.
17. Vinauger, C. et al. 2018. Modulation of Host Learning in Aedes aegypti Mosquitoes. Current Biology. 28: 333-344
18. Przesiąknięty krwią skamieniały komar ze skał potopowych wskazuje na to, że zmiana prawdopodobnie nastąpiła przed potopem. Zobacz: Thomas, B. Bloody Mosquito Fossil Supports Recent Creation. Creation Science Update. Posted on ICR.org October 25, 2013, data dostępu: lipiec 2021.

Opracowano na podstawie: S. Arledge, „Why mosquitoes attack: mystery solved”, Acts&Facts, Institute for Creation Research, październik 2020, s. 17-19.