Jak rodzicielstwo wpływa na priorytety życiowe, relacje i zdrowie psychiczne

Bycie rodzicem to doświadczenie, które przynosi ogromną radość i poczucie spełnienia, ale także stawia przed rodzicami nowe wyzwania i obowiązki, które zmieniają codzienne życie. W niniejszym artykule omawiam na podstawie wyników badań naukowych, jak rodzicielstwo wpływa na różne aspekty życia – od zmiany priorytetów, przez relacje międzyludzkie, aż po zdrowie psychiczne.

Rodzicielstwo i priorytety życiowe

Rodzicielstwo często zmienia priorytety życiowe, koncentrując uwagę na potrzebach rodziny. Pojawienie się dziecka naturalnie prowadzi do zmiany perspektywy, w której rodzice stawiają potrzeby dziecka na pierwszym miejscu, często kosztem własnego rozwoju zawodowego, czasu wolnego czy osobistych zainteresowań. Badania pokazują, że rodzicielstwo może zwiększać poczucie celu w życiu, gdyż rodzice angażują się w stworzenie opiekuńczego i wspierającego środowiska dla swoich dzieci¹.

Ta zmiana priorytetów może także wiązać się z pewnymi wyzwaniami, zwłaszcza w kwestii pogodzenia osobistych aspiracji z obowiązkami rodzicielskimi. Badania wskazują, że matki częściej niż ojcowie rezygnują z pełnoetatowej pracy lub wstrzymują karierę zawodową, aby zająć się dziećmi, co może mieć długofalowy wpływ na ich życie zawodowe². Z kolei ojcowie często odczuwają większą presję związaną z zapewnieniem stabilności finansowej, co może wpłynąć na ich ścieżki kariery i poziom stresu^3,4.

Wpływ na relacje

Bycie rodzicem ma wpływ na relacje romantyczne i społeczne. Rodzicielstwo może wprowadzać zmiany w dynamice związku, gdy pary dostosowują się do nowych ról i obowiązków. Wyzwania takie jak brak snu, stres finansowy czy różnice w stylach wychowawczych mogą czasami prowadzić do napięć⁵.

Jednak pomimo tych trudności rodzicielstwo może także wzmocnić więzi między partnerami, gdy efektywnie współpracują i wspierają się nawzajem. Badanie z 2019 r. wykazało, że wspólne obowiązki rodzicielskie i otwarta komunikacja są kluczowe dla utrzymania satysfakcji w związku po narodzinach dziecka⁶. Partnerzy, którzy traktują rodzicielstwo jako wspólny wysiłek, często doświadczają głębszej intymności emocjonalnej i większego wzajemnego szacunku.

Rodzicielstwo wpływa również na relacje społeczne poza najbliższą rodziną. Nowi rodzice mogą zauważyć zmiany w swoich kręgach społecznych, ponieważ różnice w priorytetach mogą wpłynąć na częstotliwość spotkań z osobami, które nie mają dzieci. Za to często rodzice nawiązują nowe znajomości z innymi rodzicami, dzieląc wspólne doświadczenia, takie jak uczestnictwo w wydarzeniach szkolnych czy grupach zabaw. Te relacje stanowią cenne wsparcie emocjonalne i niosą ze sobą praktyczne porady, które są nieocenione w pierwszych latach rodzicielstwa⁷.

Rodzicielstwo i zdrowie psychiczne

Rodzicielstwo ma wieloaspektowy wpływ na zdrowie psychiczne, obejmujący zarówno korzyści, jak i wyzwania. Z jednej strony bycie rodzicem może poprawić samopoczucie, wzmacniając poczucie celu i spełnienia. Więzi emocjonalne z dziećmi przyczyniają się do radości i poczucia przynależności, które mają kluczowe znaczenie dla zdrowia psychicznego⁷.

Z drugiej strony wyzwania związane z rodzicielstwem mogą wpływać również negatywnie na zdrowie psychiczne. Depresja poporodowa jest jednym z częstszych problemów, które dotyczą nie tylko matek, ale także ojców, choć tych drugich w mniejszym stopniu⁸. Dodatkowo, długotrwały stres związany z zarządzaniem zdrowiem, edukacją i zachowaniem dzieci może prowadzić do poczucia niepokoju i wypalenia.

Samotni rodzice, borykający się z dodatkowymi trudnościami finansowymi i ograniczonym wsparciem społecznym, są szczególnie narażeni na problemy ze zdrowiem psychicznym. Badania wskazują, że samotni rodzice częściej doświadczają stresu i depresji w porównaniu do rodziców, którzy mają wsparcie partnera. Fakt ten podkreśla znaczenie dostępu do zasobów wsparcia psychicznego dla tej grupy⁹.

Strategie radzenia sobie i systemy wsparcia

Skuteczne strategie radzenia sobie i solidne systemy wsparcia są kluczowe dla łagodzenia wyzwań związanych z rodzicielstwem. Budowanie silnej dynamiki współpracy w rodzicielstwie, w której oboje partnerzy dzielą się obowiązkami, znacznie zmniejsza poziom stresu i zwiększa satysfakcję ze związku⁵. Dla samotnych rodziców ważna jest z kolei silna sieć wsparcia, obejmująca przyjaciół, rodzinę i grupy społeczne. 

Badania wykazują również, że praktyki uważności, czas na refleksję oraz modlitwa mają pozytywny wpływ na zdrowie psychiczne rodziców, pomagając redukować stres i wspierając regulację emocjonalną. Przegląd z 2020 r. wykazał, że praktyki uważności są szczególnie pomocne dla rodziców dzieci ze specjalnymi potrzebami, ponieważ pomagają radzić sobie ze stresem opiekuńczym i poprawiają jakość interakcji rodzic-dziecko¹⁰.

Polityka w miejscu pracy, taka jak urlop rodzicielski i elastyczna organizacja pracy, odgrywa kluczową rolę we wspieraniu rodziców. Pracodawcy, którzy zapewniają te świadczenia, pomagają rodzicom zrównoważyć obowiązki zawodowe i osobiste, zmniejszając stres i poprawiając ogólne samopoczucie².

Podsumowanie

Rodzicielstwo to doświadczenie, które w sposób wyjątkowy kształtuje priorytety życiowe, relacje i zdrowie psychiczne. Przynosi ogromną radość, poczucie celu i głęboką satysfakcję, a jednocześnie stawia przed rodzicami wyzwania, które można pokonać dzięki skutecznym strategiom radzenia sobie i silnym systemom wsparcia. Zrozumienie tych procesów pozwala rodzicom tworzyć zdrowe, wspierające środowisko rodzinne, w którym mogą się rozwijać i cieszyć z każdego etapu rodzicielstwa.

Zapraszamy do przeczytania poniższych artykułów z serii „Jak dawać miłość dziecku, aby czuło się naprawdę kochane”:

• cz. 1: Która relacja w rodzinie jest numerem jeden?
• cz. 11: Rola matki
• cz. 12: Rola ojca

Przypisy

1. S. K. Nelson, K. Kushlev, S. Lyubomirsky, „The pains and pleasures of parenting: When, why, and how is parenthood associated with more or less well-being?”, Psychological Bulletin, 140(3), 2014, s. 846–895.
2. A. J. C. Torres i in., „The Impact of Motherhood on Women’s Career Progression: A Scoping Review of Evidence-Based Interventions”, Behavioral Sciences, 14(4), 2024, s. 275.
3. P. X. Kuo, B. L. Volling, R. Gonzalez, „Gender role beliefs, work-family conflict, and father involvement after the birth of a second child”, Psychology of Men & Masculinity, 19(2), 2018, s. 243–256.
4. S.-C. Valiquette-Tessier, J. Gosselin, M. Young, K. Thomassin, „A Literature Review of Cultural Stereotypes Associated with Motherhood and Fatherhood”, Marriage & Family Review, 55(4), 2019, s. 299–329.
5. A. M. Meijer, G. L. H. Van Den Wittenboer, „Contribution of infants’ sleep and crying to marital relationship of first-time parent couples in the 1st year after childbirth”, Journal of Family Psychology, 21(1), 2007, s. 49–57.
6. T. M. Pinto, B. Figueiredo, M. E. Feinberg, „The Coparenting Relationship Scale – Father’s Prenatal Version”, Journal of Adult Development, 26(3), 2019, s. 201–208.
7. K. Nomaguchi, M. A. Milkie, „Parenthood and Well‐Being: A Decade in Review”, Journal of Marriage and Family, 82(1), 2020, s. 198–223.
8. S. Shorey, C. Y. I. Chee, E. D. Ng, Y. H. Chan, W. W. S. Tam, Y. S. Chong, „Prevalence and incidence of postpartum depression among healthy mothers: A systematic review and meta-analysis”, Journal of Psychiatric Research, 104, 2018, s. 235–248.
9. J. M. Hilton, S. Desrochers, „The Influence of Economic Strain, Coping with Roles, and Parental Control on the Parenting of Custodial Single Mothers and Custodial Single Fathers”, Journal of Divorce & Remarriage, 33(3–4), 2000, s. 55–76.
10. M. Petcharat, P. Liehr, „Mindfulness training for parents of children with special needs: Guidance for nurses in mental health practice”, Journal of Child and Adolescent Psychiatric Nursing, 30(1), 2017, s. 35–46.

© Źródło zdjęcia głównego: Canva.