Pterozaur z triasu: aktualizacja

Ten wpis stanowi uzupełnienie artykułu napisanego w 2014 roku, który można znaleźć tutaj. Od tego czasu nastąpił rozwój w dziedzinie pterozaurów triasowych, o którym warto wspomnieć. Najważniejszym elementem tego postępu jest ostatni opis Britt i in. (2018)¹ triasowego pterozaura z Nugget Sandstone w Utah.

Czym jest pterozaur?

Gatunek ten, nazwany Caelestiventus hanseni, jest bardzo podobny do jurajskiego rodzaju Dimorphodon (ryc. 1), co czyni go pierwszym definitywnym triasowym członkiem rodziny Dimorfodontów (Peteinozaur może, ale nie musi być „dimorphodontid”). Pomimo podobieństwa do Dimorphodon, Caelestiventus jest dziwaczny pod względem swoich dużych zębów w górnej szczęce, które mają kształt liścia – są bocznie skompresowane. Zęby bocznie skompresowane rzadko występują u pterozaurów, chociaż zostały udokumentowane w innych jurajskich i kredowych grupach (McLain i Bakker, 2017)².

Najbardziej niezwykłą rzeczą w Caelestiventus jest to, że znaleziono go w złożu, które interpretowano jako starożytną pustynię. Przyjmuje się, że duże warstwy przekątne w piaskowcu Nugget Sandstone zostały ułożone przez wydmy, które usypał wiatr. To założenie może być jednak błędne, ponieważ na podstawie wielu mocnych linii dowodów dowiedziono, że inny słynny „pustynny” piaskowiec – Permian Coconino Sandstone – w rzeczywistości powstał pod wodą (Whitmore i Garner, 2018)³.

Inną istotną zmianą w taksonomii pterozaurów triasowych jest to, że „Eudimorphodon” cromptonellus został teraz umieszczony w swoim własnym rodzaju – Arcticodactylus (Kellner 2015)⁴. W tym samym artykule Kellner również BSP 1994 I 51 nazwał Austriadraco dallavecchiai oraz „Eudimorphodon” okaz (MPUM 6009) nazwał Bergamodactylus wildi. Jednak Dalla Vecchia (2018)⁵ doszedł do wniosku, że Bergamodactylus jest w rzeczywistości po prostu niedojrzałym szkieletem Carniadactylus. Co zaskakujące, Kellner zauważył u Austriadraco bardzo unikalną cechę, która wcześniej nie występowała u żadnego innego znanego pterozaura – otwór w dolnej szczęce zwany zewnętrznym oknem żuchwowym.

Drzewo filogenetyczne opublikowane u Britt i in. (2018)¹ z jeszcze większą jasnością prezentuje twierdzenia, które zostały sformułowane w artykule z 2014 roku: pterozaur triasowy pojawia się w zapisie kopalnym już zróżnicowany, z co najmniej czterema osobnymi kladami [Dimorphodontidae, Eudimorphodontidae, Austriadraconidae (nienazwany w artykule) oraz Preondaktyl + Austriadaktyl] i reprezentacją Peteinozaura. Zamiast znajdować pień ewolucyjnego drzewa pterozaura, odkrycia kopalne nadal pokazują, że triasowy pterozaur był w pełni uformowany i niezwykle różnorodny.

Autor: Matthew McLain

Przypisy

1. Britt, B.B., Dalla Vecchia, F.M., Chure, D.J., Engelmann, G.F., Whiting, M.F., and Scheetz, R.D. 2018. Caelestiventus hansenigen. et sp. nov. extends the desert-dwelling pterozaur record back 65 million years. Nature Ecology & Evolution 2:1386-1392.
2. McLain, M.A. and Bakker, R.T. 2017. Pterosaur material from the uppermost Jurassic of the uppermost Morrison Formation, Breakfast Bench Facies, Como Bluff, Wyoming including a pterosaur with pneumatized femora. New Perspectives on Pterosaur Palaeobiology. Geological Society, London. Special Publications 455.
3. Whitmore, J.H. and Garner, P.A. 2018. The Coconino Sandstone (Permian, Arizona, USA): Implications for the origin of ancient cross-bedded sandstones.In Proceedings of the Eighth International Conference on Creationism, ed. J.H. Whitmore, pp. 581-627. Pittsburgh, Pennsylvania: Creation Science Fellowship.
4. Kellner, A.W.A. 2015. Comments on Triassic pterosaurs with discussion about ontogeny and description of new taxa. Anais da Academia Brasileira de Ciências87(2):669-689.
5. Dalla Vecchia, F.M. 2018. Comments on Triassic pterosaurs with a commentary on the “ontogenetic stages” of Kellner (2015) and the validity of Bergamodactylus wildi. Rivista Italiana di Paleontologia e Stratigrafia124(2):317-341.