Bernikla kanadyjska (Branta canadensis) to duży gatunek gęsi. Charakteryzuje się czarną głową i szyją, białymi policzkami, jasnym podbródkiem oraz brązowym tułowiem. Ptaki te są rodzimymi mieszkańcami arktycznych i umiarkowanych stref Ameryki Północnej. Podczas migracji można je sporadycznie spotkać w północnej Europie. W wyniku introdukcji populacje bernikli zadomowiły się w takich krajach jak Francja, Wielka Brytania, Irlandia, Finlandia, Szwecja, Dania, Nowa Zelandia, Japonia, Chile, Argentyna oraz na Falklandach. Podobnie jak większość gęsi, również i ten gatunek żywi się głównie roślinnością. Preferuje migracyjny tryb życia. Siedliska obejmują nie tylko zbiorniki słodkowodne, ale również słonawe mokradła, estuaria i laguny.
Bernikle kanadyjskie doskonale adaptują się do warunków miejskich i terenów uprawnych. Kolonie lęgowe powszechnie występują w parkach i innych obszarach zamieszkanych przez człowieka. Z jednej strony podkreśla to ich zdolność przystosowawczą, a z drugiej prowadzi do konfliktów z ludźmi. Obecność ptaków często jest postrzegana jako problematyczna ze względu na duże ilości odchodów, niszczenie upraw, hałaśliwość oraz agresywne zachowania. Dodatkowo, łamanie zasad dotyczących dokarmiania dzikich zwierząt przyczynia się do niepożądanych zachowań, takich jak żebranie o jedzenie czy podchodzenie zbyt blisko ludzi.
Nomenklatura i taksonomia
Bernikla kanadyjska została po raz pierwszy opisana przez Karola Linneusza w XVIII wieku w jego przełomowym dziele Systema Naturae. Należy do rodzaju Branta. Czarne upierzenia gatunku, odróżnia ptaki od szarych gęsi z rodzaju Anser. Nazwa rodzajowa Branta pochodzi od łacińskiej formy staronordyckiego słowa Brandgás. Termin oznacza „spaloną (czarną) gęś”. Epitet gatunkowy canadensis to neologizm łaciński. Znaczy „z Kanady”. Pierwsze wzmianki o nazwie „Canada goose” pojawiły się w 1772 roku. Odnotowano je w Oxford English Dictionary.
Do 2004 roku bernikla kanadyjska i gęś krótkodzioba były uznawane za jeden gatunek. Amerykańska Unia Ornitologiczna (AOU) podjęła jednak decyzję o ich rozdzieleniu, nadając gęsi krótkodziobej status odrębnego gatunku (Branta hutchinsii). Brytyjska Unia Ornitologiczna poparła tę zmianę w 2005 roku. W wyniku tego podziału AOU przyporządkowała liczne podgatunki obu gatunkom.
Podgatunki bernikli kanadyjskiej to:
- B. c. canadensis – występuje w południowo-wschodniej Kanadzie, a także północno-wschodnich Stanach Zjednoczonych. Zimuje we wschodniej części USA.
- B. c. interior – zamieszkuje środkową i wschodnią Kanadę oraz południowo-zachodnią Grenlandię. Zimuje we wschodniej części USA.
- B. c. maxima – spotkać można w południowo-środkowej Kanadzie.
- B. c. Moffitti – żyje w południowo-zachodniej Kanadzie i północno-zachodnich Stanach Zjednoczonych. Zimuje od północno-zachodnich części USA po północno-zachodni Meksyk.
- B. c. fulva – zasiedla wybrzeża południowej Alaski i zachodniej Kolumbii Brytyjskiej.
- B. c. occidentalis – spotkać można na obszarze południowo-zachodniej Alaski. Zimuje na wybrzeżach od Kolumbii Brytyjskiej na południe po Oregon.
- B. c. parvipes – zamieszkuje środkową Alaskę. Spotkać ją można od Kanady po północno-zachodnią Zatokę Hudsona. Zimuje w południowo-środkowej części USA.
Dyskusje dotyczące różnic między berniklą kanadyjską a gęsią krótkodziobą bywają źródłem nieporozumień. Niektóre mniejsze formy bernikli kanadyjskiej przypominają większe gęsi krótkodziobe. Prowadzi to do trudności w jednoznacznym rozróżnieniu gatunków. Przykładem jest B. c. taverneri, która pierwotnie była uznawana za mieszańca kilku podgatunków. Obecnie klasyfikowana jest jako jasna forma gęsi krótkodziobej.
Opis
Bernikla kanadyjska ma czarną głowę i szyję w tym samym kolorze z białym „paskiem podbródkowym”. Czyni ją to łatwą do odróżnienia od innych gęsi, z wyjątkiem gęsi krótkodziobej i bernikli obrożnej. Jednakże ta ostatnia posiada czarne piersi i szarą, a nie brązową barwę. Niektóre osobniki bernikli kanadyjskiej cechuje szyja z brązowymi plamkami lub brązowym odcieniem. Wariant ten przypisywany jest odmianie leucystycznej.
Bernikla kanadyjska dzieli się na siedem podgatunków. Różnią się one między sobą rozmiarem i szczegółami upierzenia. Wszystkie pozostają jednak łatwo rozpoznawalne jako jeden gatunek. Mniejsze podgatunki bywają trudne do odróżnienia od gęsi krótkodziobej, zwłaszcza że ich masy ciała nieznacznie się pokrywają. Większość podgatunków gęsi krótkodziobej (z wyjątkiem B. h. hutchinsii) jest jednak znacznie mniejsza. Najmniejsza gęś krótkodzioba (B. h. minima) jest zaledwie nieco większa od kaczki krzyżówki.
Rozmiar i proporcje ciała są kluczowe w odróżnianiu bernikli kanadyjskiej od innych gatunków. Gęsi krótkodziobe mają np. krótsze szyje i mniejsze dzioby. Ułatwia to identyfikację, szczególnie gdy oba gatunki występują na tym samym terenie.
Bernikla kanadyjska, mierzy od 75 do 110 cm długości. Rozpiętość skrzydeł waha się od 127 do 185 cm. Jest największym żyjącym przedstawicielem „prawdziwych gęsi” (rodzaje Anser i Branta). Standardowe wymiary obejmują długość skrzydła od 39 do 55 cm, skok od 6,9 do 10,6 cm i dziób od 4,1 do 6,8 cm. Największym podgatunkiem jest B. c. maxima, a najmniejszym – B. c. parvipes.
Samce ważą od 2,6 do 6,5 kg, z przeciętną wagą 3,9 kg. Samice są nieco lżejsze – od 2,4 do 5,5 kg, średnio 3,6 kg. Mają o 10% mniejsze wymiary liniowe niż samce.
Bernikle kanadyjskie komunikują się ze sobą za pomocą dziesięciu różnych dźwięków, dostosowanych do różnych sytuacji. Charakterystyczne „honk” to odgłos samców. Samice wydają krótszy, wyżej brzmiący dźwięk „hrink”. W momentach zagrożenia ptaki często syczą wysokim, ostrym tonem.
Zasięg występowania
Bernikla kanadyjska jest rodzimym gatunkiem Ameryki Północnej. Gniazduje w Kanadzie oraz północnych stanach USA. Zasiedla różnorodne siedliska. Duże populacje można znaleźć w rejonie Wielkich Jezior. Ptaki pozostają przez cały rok w południowej części swojego zasięgu lęgowego, który obejmuje północną połowę wschodniego wybrzeża Stanów Zjednoczonych, wybrzeże Pacyfiku oraz tereny pomiędzy nimi. W południowych stanach USA, takich jak Kalifornia czy Karolina Południowa gatunek występuje głównie jako migrujące z północy podczas zimy.
Na przełomie XIX i XX wieku liczebność bernikli kanadyjskiej gwałtownie spadła z powodu nadmiernych polowań i utraty siedlisk. Podgatunek B. c. maxima uważano za wymarły aż do 1962 roku. Wówczas Harold Hanson z Illinois Natural History Survey odkrył niewielką zimującą grupę w Rochester w stanie Minnesota.
Aby ratować populację, w 1964 roku powstało Northern Prairie Wildlife Research Center w Dakocie Północnej. Pod kierunkiem Forresta Lee rozpoczęto program hodowli i reintrodukcji. Do 1981 roku wypuszczono ponad 6 000 ptaków w 83 lokalizacjach na terenie Dakoty Północnej. Znacząco przyczyniło się to do odbudowy populacji.
Przy okazji polecamy zapoznać się z artykułami:
- Empidonka wierzbowa
- Dzięcioł zielonosiwy
- Wirus RSV – wszystko co powinniśmy o nim wiedzieć
- Grzyby, które potrafią przejąć kontrolę nad życiem całego organizmu
- O tym, jak technologia z pomocą nauki wpływa na nasz świat
Źródło
1. https://en.wikipedia.org/wiki/Canada_goose [dostęp: 09.01.2025]
© Źródło zdjęcia głównego: Wikimedia Commons. Autor: LUSFWS Mountain-Prairie. Licencja: Domena Publiczna.