Sieciarz jaskiniowy (Meta menardi) jest gatunkiem pająka zaliczanego do rodziny kwadratnikowatych (Tetragnathidae). Reprezentuje podrodzinę czaikowatych (Metainae). Pajęczak występuje powszechnie w Europie oraz na zachodzie Azji. Jego liczne populacje stwierdza się także w północnych rejonach Afryki.
Taksonomia
Gatunek początkowo nosił łacińską nazwę Aranea novem-maculata. Została mu ona nadana przez autorów pierwszego naukowego opisu zwierzęcia – Fridricha H.W. Martiniego i Johanna A.E. Goeze. Charakterystyka ta powstała w 1778 roku. Niewiele ponad dwadzieścia lat później został przygotowany kolejny opis gatunku. Stworzył go francuski etnolog Pierre-André Latreille. Gatunek został najpierw przeniesiony do rodzaju Epeira, a następnie do rodzaju Meta. Nazwa Meta menardi na określenie sieciarza jaskiniowego została po raz pierwszy użyta w 1856 roku. Obowiązuje ona do dnia dzisiejszego.
Siedlisko sieciarza jaskiniowego
Sieciarze jaskiniowe zamieszkują tereny rozciągające się od Skandynawii aż po Afrykę Północną oraz od Europy aż po Koreę. Nieliczne osobniki można też spotkać na Madagaskarze oraz w Japonii. Najprawdopodobniej pojawiły się one tam na skutek działalności człowieka.
Dorosłe osobniki nie tolerują światła dziennego. Dlatego w ciągu dnia pozostają zazwyczaj w ciemnych tunelach i jaskiniach – także tych zasiedlanych przez nietoperze. Wzmożoną aktywność wykazują dopiero w nocy. Wówczas opuszczają swoje kryjówki i udają się na żer. Tworzą duże pajęczyny o średnicy nawet 30 cm. Swoje ofiary łapią jednak za pomocą pojedynczej nici jedwabiu, której używają w podobny sposób jak lasso. Młode pająki w przeciwieństwie do starszych chętnie przebywają w jasnym, intensywnie oświetlonym otoczeniu. Wykazują też skłonność do zdobywania nowych terytoriów. Ta tendencja zmienia się u nich po kilkukrotnym wylinieniu.
Morfologia
Sieciarze jaskiniowe zwykle są czarne lub czerwono-brązowe. Często mają odwłoki w zupełnie innym niż reszta ciała kolorze (np. oliwkowozielonym). To dość duże pająki. Ich ciała zwykle mierzą 15 mm długości. Rozpiętość odnóży oscyluje natomiast na poziomie około 5 cm. Sieciarze jaskiniowe w miejscach występowania tworzą dość liczne populacje. W praktyce trudno je jednak zaobserwować w naturalnym środowisku. Na ten stan rzeczy wpływa przede wszystkim ich tendencja do chowania się w ciemnych miejscach. Pająk nie jest objęty ochroną. Gatunkowi temu bowiem w najbliższym czasie nie grozi wyginięcie.
Sieciarza jaskiniowego często myli się z reprezentantem innego gatunku pajęczaków – Meta bourneti. Wspomniany pająk w odróżnieniu od Meta menardi nie posiada jednak charakterystycznych obrączek na odnóżach. Jego odwłok ma też słabsze odznaczenia. Ponadto Meta bourneti jest też mniej odporny na trudne warunki panujące w jaskiniach.
Sieciarze jaskiniowe żywią się głównie drobnymi bezkręgowcami. Do ich ulubionych przysmaków należą krocionogi oraz ślimaki nagie. Sieciarze są jadowite. Jednak wydzielany przez nie jad nie zagraża w żaden sposób człowiekowi ani innym dużym ssakom (może co najwyżej spowodować niewielki obrzęk lub opuchliznę w miejscu ukłucia). Zwierzęta te na ogół zachowują się dość spokojnie. Niesprowokowane osobniki unikają kąszenia. Z reguły poruszają się też bardzo powoli.
Sieciarz jaskiniowy – cykl życiowy
Osobniki płci żeńskiej pod koniec lata wytwarzają biały kokon jajowy przypominający wyglądem kroplę wody. Po zapłodnieniu jaj przez samca zawieszają kokon na jedwabnej nici o długości około 2 cm. Zazwyczaj taki kokon można zobaczyć w pobliżu wejścia do jaskini. Standardowo ma on około 5-6 cm średnicy. W każdym znajduje się kilkaset jaj. Młode wykluwają się po upływie określonego czasu. Początkowo nie opuszczają one jednak kokonu, ale pozostają w nim aż do pierwszego linienia. W tym czasie żywią się znajdującym się tam żółtkiem. Wraz z nadejściem wiosny porzucają one kokon i uciekają w stronę wejścia do jaskini. Później rozpraszają się w różnych kierunkach, szukając odpowiedniego dla siebie schronienia.
Pomyłki w mediach
Inżynierowie British Telecom pracujący na terenie Zamku Windsor dokonali niezwykłego odkrycia. W trakcie robót natrafili oni na kolonię dużych pająków zasiedlających studzienki i kanały. Z początku scharakteryzowano je jako niebezpieczne, jadowite osobniki o gigantycznych rozmiarach ciała wynoszących nawet 9 cm długości.W mediach podawano nawet, że jest to nowy lub uznawany za wymarły gatunek pająków. Sprawa ta jednak szybko ucichła, gdy okazało się, że odkrytymi pająkami są sieciarze jaskiniowe.
Źródło
1. https://en.wikipedia.org/wiki/Meta_menardi [dostęp: 27.08.2025]
© Źródło zdjęcia głównego: Canva.
