Drobnonogi (Symphyla) są niewielką gromadą wijów (Myriapoda). Głównym środowiskiem życia tych niewielkich zwierząt jest gleba. Organizmy z wyglądu przypominają stonogi (Oniscus), od których różnią się jednak znacznie mniejszymi rozmiarami ciała. Szacuje się, że wszystkich gatunków zaliczanych do tej gromady jest około 200.
Drobnonogi preferują wilgotne miejsca. Chętnie przebywają nie tylko w glebie, ale też pod kamieniami i w gnijących kawałkach drewna. Niektóre gatunki drobnonogów zasiedlają też kory drzew oraz jaskinie. W ziemi występują na głębokości około 50 cm. Szybko i sprawnie manewrują pomiędzy cząstkami gleby, przemieszczając się z jednego miejsca do drugiego.
Drobnonogi są głównie roślinożercami oraz saprofagami. W skład ich diety wchodzi przede wszystkim rozkładająca się materia roślinna. Jednak niektóre gatunki (np. Scutigerella immaculata, Hanseniella) uznaje się za szkodniki roślin uprawnych (np. trzciny cukrowej, ananasów). Inny gatunek z rodzaju Symphylella zalicza się do mięsożerców. Są też takie drobnonogi, które żywią się martwą materią organiczną.
Drobnonogi wykazują tendencję do grupowania się. W jednym metrze kwadratowym gleby często można znaleźć nawet kilka tysięcy osobników.
Opis
Drobnonogi odznaczają się niewielkimi rozmiarami ciała. Największe osobniki dorastają do około 13 mm. Charakterystyczną cechą przedstawicieli tej gromady jest brak oczu. Ich ciała są miękkie i przezroczyste. Wyraźnie dzielą się one na głowę oraz tułów.
Na głowie drobnonoga znajdują się długie czułki o segmentowej budowie. Odpowiadają one za odbieranie wrażeń zmysłowych przez zwierzę. Przy podstawie czułek zlokalizowane są narządy Tömösváry’ego, których zadaniem jest przechwytywanie wibracji z otoczenia. Na głowie wija występują także trzy pary narządów gębowych: żuwaczki, pierwsze długie szczęki oraz drugie szczęki, zrośnięte w dolną wargę, zwaną labium.
Tułów drobnonoga charakteryzuje się budową segmentową. W jego skład w zależności od gatunku wija może wchodzić od 15 do 24 segmentów. Wszystkie one pokryte są nakładającymi się na siebie płytami grzbietowymi. Z niektórych z tych segmentów wyrastają odnóża. Pierwszy segment ma dość duży rozmiar i wyposażony jest w parę odnóży. Natomiast na ostatnim znajduje się para niewielkich czułków.
Czas życia drobnonogów wynosi około czterech lat. W tym czasie linieją one wielokrotnie. Młode osobniki po wykluciu mają sześć par odnóży. Kolejne pary pojawiają się systematycznie przy każdym linieniu aż do momentu podwojenia ich pierwotnej liczby. Dorosłe osobniki niekiedy mają jedenaście odnóży.
Badacze zauważają pewne podobieństwo drobnonogów do prymitywnych owadów. Wśród cech łączących te wije ze wspomnianymi insektami wymienia się labium (zrośnięte drugie szczęki), a także znajdujący się przy każdej parze odnóży wysuwalny worek biodrowy. Ponadto zarówno u drobnonogów, jak i prymitywnych owadów występuje taka sama liczba segmentów głowowych.
Drobnonogi oddychają przez przetchlinki, które zlokalizowane są po bokach głowy. Przetchlinki te wchodzą w skład systemu tchawkowego, obejmującego swym zasięgiem głowę oraz pierwsze trzy segmenty ciała.
Rozmnażanie
Otwory płciowe u drobnonogów umiejscowione są na czwartym segmencie ciała. Zwierzęta te jednak nie kopulują ze sobą. Samica wchłania wydzieloną przez samca spermę do specjalnych kieszonek umiejscowionych w pobliżu otworu gębowego. Następnie składa jaja i przymocowuje je do szczelin lub do mchu albo porostów. Później jaja zostają pokryte spermą. Zazwyczaj składane są one w grupach liczących od 8 do 12 sztuk.
Drobnonogi wyposażone są także w specjalne narządy do produkowania jedwabnych nici. Jedwab odgrywa zasadniczą rolę procesie rozmnażania. Samiec bowiem składa swoje nasienie na łodyżkach wykonanych z tego materiału. Jedwab może także służyć drobnonogom do obrony przed drapieżnikami.
Źródło
1. https://en.wikipedia.org/wiki/Symphyla [dostęp: 20.09. 2024].
© Źródło zdjęcia głównego: Wikimedia Commons. Autor: Andy Murray. Licencja: CC BY-SA 2.0.
