Ametyst to przezroczysta odmiana kwarcu mlecznego o fioletowej barwie. Jego nazwa pochodzi z języka greckiego i oznacza ‘trzeźwy’ (ἀ- a – ‘nie’, μέθυστος méthystos – ‘pijany’), gdyż według greckich wierzeń picie wina z czar ametystowych zabezpieczało pijącego przed upiciem się.
Charakterystyka i właściwości fizyczne
Ametyst to odmiana kwarcu o zabarwieniu fioletowym, purpurowym lub purpurowofioletowym, przezroczysta do przeświecającej. Swoją barwę zawdzięcza centrum barwnym utworzonym przez jony żelaza i wzbudzeniu ich promieniowaniem radioaktywnym. Intensywność koloru nie zmienia się do 250°C, podgrzewany powyżej tej temperatury ametyst staje się bezbarwny. Przy 500°C fioletowy ametyst staje się cytrynowy (w tym stanie czasami sprzedawany jest jako kamień ozdobny cytryn).
Barwa ametystu uwarunkowana jest zjawiskami elektronowego oddziaływania między jonami Fe+2 i Fe+3. Jony te zajmują różne pozycje w strukturze kwarcu. Wskutek tego w ametyście powstają dogodne warunki do tworzenia się różnie naładowanych jonów Fe+2 i Fe+3, między którymi następuje przenoszenie ładunku (Fe+2 ↔ Fe+3) i tworzenie centrów barwnych. Promieniowanie gamma lub rentgenowskie aktywuje centra barwne, a podgrzewanie dezaktywuje je, w wyniku czego zmienia się barwa minerału.
Minerał tworzy kryształy o pokroju słupkowym, rzadziej igiełkowym (do kilku centymetrów, bardzo rzadko tworzy czyste kryształy powyżej 10 cm). Najczęściej występuje w formie szczotek krystalicznych w pustkach skalnych (geodach, druzach, szczelinach). Wykształca skupienia zbite i ziarniste. Często wykazuje charakterystyczne wstęgowanie/smugowanie – naprzemienne ułożenie warstewek o różnym natężeniu barwy. Czasami tworzy formy o wykształceniu berłowym.
Występowanie
Ametyst występuje w dużych ilościach wśród utworów pneumatolitowych i hydrotermalnych, a także wśród skał osadowych, takich jak żwiry i piaski. Jednak najczęściej znajduje się w próżniach pogazowych skał bazaltowych, tak zwanych geodach lub migdałach. Geody pochodzące z Brazylii osiągają czasem wielkość ponad jednego metra sześciennego.
Ametyst występuje na terenach Brazylii (Bahia, Minas Gerais, Mato Grosso), Urugwaju (Artigas), Iranu, USA (Montana, Georgia, Arizona), Rosji (Ural, rejon Jakucka, Półwysep Kolski), Sri Lanki, Niemiec, Madagaskaru oraz w Alpach. W Polsce można go znaleźć w okolicy Szklarskiej Poręby, Lwówka Śląskiego, Kamiennej Góry, Krzeszowic, a także w Tatrach.
Zastosowanie
Ametyst znajduje zastosowanie w jubilerstwie jako kamień półszlachetny. Doskonale komponuje się nie tylko z białym i żółtym złotem, ale także innymi minerałami szlachetnymi, takimi jak diamenty, szafiry i szmaragdy.
W Biblii ametyst jest wymieniany jako jeden z kamieni napierśnika Aarona (Wj 28,19; Wj 39,12). W Apokalipsie św. Jana stanowi ozdobę dwunastej warstwy fundamentu niebiańskiego Jeruzalem (Ap 21,20).
Źródła
- https://pl.wikipedia.org/wiki/Ametyst
- https://domjubilerski.aia.pl/blog/porady/ametyst-kamien-szlachetny-symbolika-znaczenie-wlasciwosci
