Łyska

Łyska (Fulica atra) jest gatunkiem średniej wielkości ptaka zaliczanego do rodziny chruścieli (Rallidae). Zasięg jej występowania rozciąga się na teren całej Europy, Azji, Australii oraz Nowej Zelandii. Jej liczne populacje notuje się także w niektórych rejonach Afryki Północnej. Największą różnorodność łysek obserwuje się w Ameryce Południowej.

Ptak wyróżnia się ciemnym upierzeniem pokrywającym niemal całe jego ciało. Pióra na głowie mają czarny kolor i błyszczą się w świetle słonecznym. Łyska odznacza się też białym dziobem, nad którym widnieje charakterystyczna blaszka rogowa w tym samym kolorze. U przedstawicieli tego gatunku dymorfizm płciowy jest słabo zaznaczony. Samce i samice wyglądają praktycznie tak samo.

Taksonomia

Pierwszy opis łyski powstał w 1758 roku. Stworzył go szwedzki przyrodnik Karol Linneusz. Opis ten został zawarty w dziesiątym tomie dzieła tego badacza zatytułowanego Systema Naturae. Zaproponowana wówczas łacińska nazwa ptaka Fulica atra znajduje zastosowane do dnia dzisiejszego. Jako miejsce naturalnego występowania ptaka wskazano początkowo Europę. Później natomiast zawężono ten obszar do terytorium Szwecji.

Gatunek dzieli się na cztery podgatunki:

• Fulica atra atra – zamieszkuje tereny Europy, Afryki Północnej, Japonii, Indii, południowo-wschodniej Azji; można go także spotkać na Filipinach i Borneo;
• Fulica atra lugubris – zasiedla obszar Jawy, Bali i północno-zachodniej Nowej Gwinei;
• Fulica atra novaeguineae – żyje w centralnej części Nowej Gwinei;
• Fulica atra australis Gould, 1845 – występuje w Australii i Nowej Zelandii.

Kilka tysięcy lat temu istniał jeszcze jeden podgatunek łyski – Fulica atra pontica. Obecnie uznaje się go za wymarłego.

Opis

Łyska zazwyczaj dorasta do około 36–38 cm długości. Rozpiętość skrzydeł u przeciętnego osobnika oscyluje natomiast na poziomie od 70 do 80 cm. Samce są cięższe od samic. Osobniki płci męskiej zazwyczaj osiągają wagę około 890 g. Ich partnerki natomiast z reguły ważą nie więcej niż 750 g. Czarne upierzenie tych ptaków kontrastuje z białym dziobem oraz znajdującą się nad nim blaszką rogową w tym samym kolorze.

Łyski zalicza się do ptaków wodnych. Palce na ich łapach otoczone są karbowanymi płatami skórnymi, ułatwiającymi pływanie. Dorosłe osobniki mają zbliżony do siebie wygląd. Młode ptaki wyróżniają się natomiast jaśniejszym upierzeniem. Nie występuje u nich również blaszka rogowa na głowie, która pojawia się dopiero u okazów, które ukończyły pierwszy rok życia. Pióra łyski zaczynają stopniowo przybierać ciemniejszy odcień w wieku około 4 miesięcy.

Łyski wydają bardzo głośne, doskonale słyszalne nawet z dalszej odległości dźwięki. Ich odgłosy zazwyczaj przypominają dźwięk trąbki.

Zasięg i siedlisko

Łyska z reguły buduje gniazda na powierzchni wody, w otoczeniu roślin wodnych. Na swoje siedliska wybiera przede wszystkim słodkowodne jeziora i stawy zlokalizowane w różnych zakątkach świata. Ptak jest świetnie przystosowany do życia w środowisku miejskim. Nierzadko można go spotkać w parkach i ogrodach, mających dostęp do wody.

Łyski to ptaki o bardzo szerokim zasięgu występowania. Żyją one zarówno w Europie i Azji, jak i w Australii i w Afryce. W ostatnich latach przedstawicieli tego gatunku można również zaobserwować na terenie Nowej Zelandii. Osobniki gniazdujące w chłodniejszych częściach świata z reguły migrują przed zimą na zachód i południe. Natomiast ptaki żyjące w miejscach o łagodniejszym klimacie zazwyczaj pozostają tam przez cały rok.

Zachowanie i ekologia

Łyski w porównaniu do innych przedstawicieli rodziny chruścieli są niezbyt płochliwe. Często można je zobaczyć pływające po otwartej wodzie lub przemierzające nadbrzeżne trawniki w poszukiwaniu pożywienia. Zarówno samce, jak i samice wykazują zachowania terytorialne. Łyski odnoszą się nieufnie do intruzów. Natychmiast przepędzają ich ze swojego terytorium. Odstraszaniu innych ptaków wodnych pojawiających się na ich terenie służą ataki polegające na uderzaniu intruza łapami.

Ptaki po zakończeniu okresu lęgowego grupują się w większe stada. To pozwala im skutecznie unikać drapieżników. Łyski są niezbyt chętne do latania. Przed wzbiciem się w powietrze muszą wziąć rozbieg. W takiej sytuacji zazwyczaj biegną po wodzie, rozchlapując ją na boki.

Rozmnażanie

Gniazda łysek zazwyczaj unoszą się swobodnie na wodzie. Mogą być też usytuowane na wystającym z wody pieńku. Wyróżnia je solidna konstrukcja. Łyski do ich wytworzenia wykorzystują łodygi i liści różnego rodzaju roślin. Zbudowane gniazdo zazwyczaj wyściełane jest drobniejszym materiałem.

Samice zwykle składają od sześciu do dziesięciu jaj. Robią to stopniowo przez kilka dni. Jaja wysiadują zarówno matki, jak i ojcowie. Młode wykluwają się zazwyczaj po upływie około 4 tygodni. Początkowo ciała piskląt pokrywa czarny puch z żółtymi końcówkami. Na głowie można natomiast zauważyć intensywnie czerwone plamy.

Młode łyski na ogół szybko nabywają zdolność do samodzielnego zdobywania pokarmu. Rodzice przynoszą im pożywienie tylko przez kilka pierwszych dni po wylęgu. Pisklęta stają się zupełnie niezależne od dorosłych osobników w wieku około 2 miesięcy.

Żywienie

Łyski zalicza się do ptaków wszystkożernych. W skład ich diety wchodzą zarówno małe organizmy wodne, jak i glony, rośliny, nasiona i owoce. Ptaki żerują na lądzie oraz w wodzie.

Status

Łyski jako gatunku dotyczy porozumienie o ochronie wędrownych ptaków wodnych Afryki i Eurazji (AEWA). Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) uznaje tego ptaka  za gatunek najmniejszej troski. Populacja łysek w większości rejonów świata od lat utrzymuje się bowiem na bardzo wysokim poziomie. Co więcej, w niektórych zakątkach świata wykazuje tendencję wzrostową.

Przy okazji polecamy zapoznać się z artykułami:

• Reinkarnacja i prawo karmy
• Dziura ozonowa – czym jest i jakie są jej przyczyny?
• Żywe skamieliny kwestionują teorię ewolucji

Źródło

1. https://en.wikipedia.org/wiki/Eurasian_coot [dostęp: 17.10.2024]

© Źródło zdjęcia głównego: Wikimedia Commons. Autor: Charles J. Sharp. Licencja: CC BY-SA 4.0.