Brudnica mniszka, rząpica mniszka (Lymantria monacha) to motyl z rodziny brudnicowatych.
Cechy
Rozpiętość skrzydeł rząpicy mniszki to 30–50 mm. Samice są większe od samców.
Brudnica ma białe skrzydła z ciemnymi paskami i kropkami, czasami występują czarne osobniki. W pojawie masowym nawet 50% nowej generacji (masowe rozmnożenie się gatunku, przekraczające pojemność środowiska) może być niemal czarna. Tylne skrzydła są beżowe z czarnymi plamkami.
Środowisko
Brudnicę mniszkę spotyka się w gęstych lasach świerkowych i sosnowych. Czasem żyje także w lasach mieszanych. Populacja tego gatunku waha się z roku na rok. Co 3–5 lat następuje gradacja (pojaw masowy).
Cykl życia
Rząpicę mniszkę można zobaczyć od lipca do początku września. Larwy jej wykluwają się pod koniec kwietnia i kończą rozwijać do czerwca. Jaja są składane pod korą lub na gładkich pniach drzew, zazwyczaj na dole drzewa, ale w pojawach masowych także w koronach. Samica może złożyć do 300 jaj.
Gąsienice zostają razem przez kilka godzin lub dni, w zależności od pogody. Potem wspinają się na drzewa i rozprzestrzeniają. Jeśli wieje, gąsienica opuszcza się na nici i wiatr przenosi ją na inne drzewo.
Pożywienie
Gąsienice jedzą głównie igły świerków i sosen. Czasami żywią się także jodłą, modrzewiem, osiką, bukiem, dębem, jabłonią, klonem i borówkami. Wiosną zjadają pąki, później igły. Jedna gąsienica może zjeść 200 igieł sosny lub 1000 igieł świerka i uszkadza przy tym wiele innych pędów. Świerki usychają po stracie 70%, sosny po stracie 90% igieł.
Zagrożenia i walka z pojawami masowymi
Brudnica mniszka może powodować duże straty w leśnictwie. Usunięcie zaatakowanych przez nie drzew jest konieczne, aby zapobiec gradacjom.
Las mieszany jest mniej narażony na pojawy masowe.
Populację brudnicy mniszki należy stale monitorować, by w razie potrzeby zastosować środki chemiczne lub biologiczne.
Zasięg występowania
Północna granica zasięgu brudnicy mniszki przebiega przez Oslo, Uppsala, Petersburg, Perm. Na południu spotyka się ją w Hiszpanii, w Grecji i Turcji.
Historia
W XVIII wieku brudnica mniszka pojawiała się masowo. Lekarz Johann Heinrich Jördens opisał te zdarzenia w 1798 roku. Jako przyczyny wskazał na ocieplenie klimatu i spadek liczby ptaków. Sugerował ręczne zbieranie gąsienic, palenie ognisk nocą i zamrażanie drzew.
Przy okazji polecamy zapoznać się z artykułami:
Źródło
1. https://de.wikipedia.org/wiki/Nonne_(Schmetterling) [dostęp: 10.10.2024].
© Źródło zdjęcia głównego: Wikimedia Commons. Autor: Kurt Kulac. Licencja: CC BY-SA 3.0.
